مطالب آموزشی
انواع حسابداری و کاربرد هر یک از آنها برای سازمان‌ها
مهم نیست که مغازه‌دار هستید ، تاجر ، بازرگان ، مدیر یک سازمان یا حتی خانه‌دار ، در هر حال حسابداری یکی از نیازهای اولیه شما برای مدیریت بهتر شرایط مالی‌تان است . با استفاده از علم حسابداری می‌توان درآمد و مخارج خود را ثبت کرده و برای مدیریت بهتر منابع مالی خود تصمیم‌گیری کنید . خوب است بدانید که حسابداری انواع مختلفی دارد . هر کدام از انواع روش‌های حسابداری با هدف خاصی مورد استفاده حسابداران قرار می‌گیرند .
در این مطلب تصمیم داریم شما را با انواع حسابداری و کاربرد آنها آشنا کنیم . در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید .
چرا باید شاخه‌ها و انواع حسابداری را بشناسیم ؟
ممکن است در شرف انتخاب رشته باشید و یا به تازگی از دانشگاه و رشته‌ی حسابداری فارغ التحصیل شده باشید . بعلاوه اگر صاحب کسب و کار هستید نیز بر خود لازم می‌دانید که به جزئیات مربوط به حسابداری آگاه باشید . به هر حال، انواع حسابداری در دنیای علوم مالی ۸ شاخه دارد .
انواع حسابداری
حسابداری زیرشاخه‌های مختلفی دارد که هر کدام در حوزه‌ای جداگانه مورد استفاده قرار می‌گیرند . هر یک از کارشناسان و علاقه‌مندان به حسابداری می‌توانند یکی از انواع آن را انتخاب و در آن حوزه فعالیت کنند .
برخی از مهم‌ترین انواع و زیرشاخه‌های حسابداری به شرح زیر هستند :
حسابداری مالی
حسابداری دولتی
حسابداری هزینه (حسابداری بهای تمام شده)
حسابداری مالیاتی
حسابداری قانونی (حسابداری حقوقی)
حسابداری مدیریتی
حسابداری عمومی
حسابرسی
حسابداری چیست ؟
حسابداری یکی از زیرشاخه‌های علم اقتصاد است . این علم که به نام «زبان تجارت» هم خطاب می‌شود ، نتیجه فعالیت‌های اقتصادی یک سازمان یا کسب و کار را اندازه‌گیری می‌کند و اطلاعات به دست آمده را در قالب جداول و گزارش‌های مالی در اختیار افراد ذی‌نفع قرار می‌دهد .
حسابداری مالی
حسابداری مالی به تمام مراحلی گفته می‌شود که برای جمع‌آوری اطلاعات و تدوین گزارش مالی باید طی شود . حسابداران مالی وظیفه ردیابی ، ثبت و تهیه صورت‌های مالی بر اساس معاملات سازمان را بر عهده دارند . در این روش ، حسابدار همواره به عملکرد مالی شرکت در گذشته توجه کرده و گزارش‌های لازم را با در نظر گرفتن این عملکرد تهیه و تدوین می‌کند .
حسابداری مالی به دو نوع حسابداری نقدی و حسابداری تعهدی تقسیم می‌شود . در حالت کلی ، برای انجام امور مالی مربوط به سازمان‌های بزرگ از حسابداری تعهدی و برای تهیه گزارشات مالی در سازمان‌ها یا کسب و کارهای کوچک از حسابداری نقدی استفاده می‌شود . حسابداران مالی برای انجام وظایف خود ، شاخص‌های زیر را بررسی می‌کنند :
حسابداری مالی نقدی :
در حسابداری نقدی هزینه ها و درآمدها زمانی ثبت حسابداری می شوند و به عبارتی شناسایی می شوند که تراکنش مالی اتفاق افتاده باشد . یعنی حتما وجه نقدی پرداخت یا دریافت شده باشد .
حسابداری مالی تعهدی
در حسابداری تعهدی به محض آنکه تعهد مالی از طریق عقد قرارداد یا انجام معامله ایجاد می شود ، در سیستم حسابداری ثبت می شود صرف نظر از آنکه وجه نقدی مبادله شده باشد .
حسابداری نقدی و تعهدی چه تفاوتی دارند ؟
تفاوت حسابداری نقدی و تعهدی در اندازه سازمانی مربوطه است . حسابداری مالی نقدی برای کسب و کارهای کوچک‌تر پرکاربردتر است . حال آن که حسابداری مالی تعهدی در سازمان‌ها و کسب و کارهای بزرگ‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرند . البته در هر دو نوع هدف این است که تراکنش‌های مالی با جزئیات کامل و با دقت بالا گزارش شوند . در این دو نوع حسابداری مالی از سیستم دوطرفه استفاده می‌شود . تفاوت عمده‌ی دیگر در در تراکنش نقدی است . در حسابداری مالی تعهدی پیش از وقع تبادل وجه نقدی باید این مورد ثبت شود و گزارش آن انجام گیرد . هرگونه فعالیت حسابداری بایستی طبق اصول و استانداردهای حسابداری انجام گیرد . باید در نظر داشت که استانداردهای حسابداری هر کشوری ممکن است در برخی مسائل با یک‌دیگر تفاوت داشته باشد . برای مثال قوانین مالی و مالیاتی و استانداردهای حسابداری ایران با کشوری در قاره‌ی آفریقا یا شرق آسیا تفاوت‌های زیادی دارد .
درآمدها
پرداختی‌ها
دفترکل
حساب‌های پرداختی
حساب‌های دریافتی
حقوق و دستمزد
دارایی‌های ثابت
نکته : صورت‌های مالی تهیه شده با روش حسابداری مالی (به خصوص در خارج از کشور) باید منطبق بر استانداردها و اصول پذیرفته شده حسابداری (GAAP) باشد .
حسابداری دولتی
حسابداری دولتی یکی دیگر از انواع حسابداری است و به فرآیند برنامه‌ریزی مالی و اختصاص دادن منابع مالی به سازمان‌های دولتی گفته می‌شود . حسابداران دولتی وظایف خود را در سطح ادارات دولتی ، مناطق شهری و استان‌ها به انجام می‌رسانند . تمام فعالیت‌های این دسته از حسابداران باید منطبق با استانداردهای حسابداری دولتی (GASB) باشد .
یکی از مهم‌ترین وظایف حسابداران دولتی ، بررسی بودجه دولت و اختصاص دادن آن به فعالیت‌های مختلف است . به همین دلیل هم اطلاعات محرمانه بسیاری در اختیار آنها قرار می‌گیرد که باید در حفظ و نگهداری از آنها تلاش کنند .
حسابداری هزینه (حسابداری بهای تمام شده)
حسابداری هزینه یا بهای تمام شده هم یکی دیگر از انواع حوزه‌های حسابداری است . این نوع از حسابداری به طور تخصصی به بررسی هزینه‌های صورت‌گرفته در کسب و کارها می‌پردازد . این روش به طور معمول برای سازمان‌هایی که در حیطه تولید یا خدمت‌رسانی فعالیت می‌کنند ، کاربرد دارد .
در این نوع از حسابداری ، هزینه‌های ثابت و متغیر که شامل موارد زیر هستند ، مورد بررسی قرار می‌گیرند :
هزینه سربار
هزینه نگهداری
هزینه تولید
هزینه استهلاک دارایی‌ها
هزینه حقوق و دستمزد
سپس با توجه به نتایج حاصل از بررسی هزینه‌های مذکور ، قیمت سر به سر تعیین می‌شود .
بعضی از افراد معتقدند که حسابداری هزینه ، زیرمجموعه حسابداری مدیریتی است ؛ چرا که این افراد با بررسی هزینه‌های انجام‌شده و مقایسه آن با خروجی تولیدات و پس از مشورت کردن با مدیران سازمان ، برای بهبود عملکرد مالی شرکت‌ها تصمیم‌گیری می‌کنند .
حسابداری مالیاتی
همان‌طور که از نام حسابداری مالیاتی پیدا است ، در این روش سعی می‌شود تا اسناد مالیاتی سازمان‌ها به گونه‌ای تدوین شوند که با درآمد سالیانه آنها منطبق باشند . از جمله وظایف حسابداران مالیاتی می‌توان به بررسی سوابق مالی و برنامه‌ریزی برای تدوین اظهارنامه‌های مالیاتی اشاره کرد .
یک حسابدار مالیاتی باید:
با قوانین مالیاتی آشنایی داشته باشد .
فرم‌های مالیاتی لازم برای شرکت را تهیه کند .
در تدوین و تکمیل اظهارنامه‌های مالیاتی نقشی پررنگ و فعال داشته باشد .
میزان بدهی‌های مالیاتی را به دقت محاسبه کند .
در راستای پرداخت کمترین میزان مالیات ممکن به دولت، یک استراتژی مالیاتی مناسب برای شرکت‌ها طراحی کند .
حسابداری قانونی (حقوقی)
از دیگر انواع حسابداری می‌توان به حسابداری حقوقی یا قانونی اشاره کرد . افرادی که در حوزه حسابداری قانونی فعالیت می‌کنند ، همواره در تلاش‌اند تا سوابق مالی افراد و مشاغل گوناگون را بررسی و اطلاعاتی که به هر دلیلی در دسترس نیستند را مجدداً ایجاد کنند . تمام اقدامات مذکور با هدف جمع‌آوری اسناد مالی و حسابداری (به صورت کامل) و استفاده از آنها در صورت‌های مالی انجام می‌شوند .
مهم‌ترین وظیفه حسابداران قانونی رسیدگی به پرونده‌های قضایی است . معمولاً این پرونده‌ها با موضوعاتی مانند :
ادعای تقلب
اختلافات میان کارفرمایان (یا کارگر و کارفرما)
کلاهبرداری
اختلاس
تشکیل می‌شوند و حسابداران قانونی باید مدارک و شواهد مالی لازم برای حل این پرونده‌ها را جمع‌آوری کنند .
حسابداری مدیریتی
حسابداری مدیریتی یکی از مهم‌ترین انواع حسابداری است ؛ چرا که در نظارت و برنامه‌ریزی مالی سازمان‌ها تأثیر مستقیم دارد . تفاوت حسابداری مدیریتی با سایر زیرشاخه‌های حسابداری در این مورد است که اسناد تهیه‌شده در این حوزه برای استفاده ذینفعان داخلی سازمان‌ها است و افراد خارج از سازمان ، به این اسناد دسترسی نخواهند داشت .
یک حسابدار مدیریتی باید بتواند پس از بررسی اسناد مذکور با مدیران سازمان در راستای دستیابی به اهداف زیر هم‌فکری کند :
بررسی و تأمین نیازهای سازمان برای دستیابی به اهداف کوتاه و بلندمدت
تجزیه و تحلیل اسناد مالی
از دیگر وظایف این دسته از حسابداران می‌توان به بررسی عملکرد گذشته سازمان‌ها برای پیش‌بینی بودجه مورد نیاز آنها در سال‌های آتی اشاره کر د.
حسابداری مدیریتی ، سه زیرشاخه دارد :
مدیریت استراتژیک
مدیریت اجرایی
مدیریت ریسک
حسابداران مدیریتی باید بتوانند با توجه به شرایط خود ، از هر یک از این روش‌ها یا ترکیبی از آنها استفاده کنند .
حسابداری عمومی، یکی از جامع‌ترین انواع حسابداری
حسابداری عمومی تقریباً تمام زیرشاخه‌های حسابداری را در بر می‌گیرد . یک حسابدار عمومی می‌تواند وظایف زیر را به انجام برساند :
ارائه خدمات مشاوره حسابداری به کارفرمایان
ارائه خدمات مشاوره و معرفی نرم‌افزارهای حسابداری و حسابرسی مناسب هر سازمان
انجام خدمات ثبت شرکت‌ها
خدمات مربوط به حسابداری مدیریت
خدمات مربوط به حسابداری دستمزد
حسابرسی
تا اینجا با انواع زیرشاخه‌های حسابداری آشنا شدیم . حوزه دیگری که باید به آن بپردازیم ، حسابرسی است . بزرگ‌ترین تفاوت حسابداری و حسابرسی در این مورد است که حسابداری به تهیه و تدوین اسناد و صورت‌های مالی می‌پردازد اما در حسابرسی ، تمام فعالیت‌های مالی سازمان مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند .
هدف از این بررسی‌ها ، کسب اطمینان از رعایت قوانین و استانداردهای حسابداری در فعالیت‌های مالی شرکت‌ها است . این حوزه به سه بخش زیر تقسیم می‌شود :
حسابرسی داخلی : نوعی ابزار مدیریتی است که برای کنترل و بهبود فرآیندهای داخلی سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرد .
حسابرسی خارجی : نوعی از حسابرسی است که توسط شرکت‌های حسابرسی انجام می‌شود . در این حالت اسناد و صورت‌های مالی سازمان توسط حسابرسان بررسی شده و در پایان ، نظر این افراد در گزارش‌های مالی درج می‌شود .
حسابرسیIRS : نوعی از حسابرسی است که با هدف کسب اطمینان از صحت مطالب درج شده در گزارش‌های مالی و رعایت قوانین مالیاتی انجام می‌شود .
وجه اشتراک انواع حسابداری
درست است که انواع مختلف حسابداری در زمینه های متفاوتی فعالیت می کنند ، اما تمامی آنها در موارد زیر وجه اشتراک دارند :
از استانداردهای خاصی پیروی می کنند .
بر نکات اخلاقی تاکید دارند .
به حقایق پایبند هستند .
ارائه گزارش دقیق وضعیت مالی یک واحد تجاری ، یکی از ویژگی های اصلی حسابداری است که صرف نظر از عنوان شغلی شما ، استانداردهایی که گزارش ما را مشخص می کند ، برای همه حسابدارن مهم است .
سخن پایانی
ما ( همیار محاسب پارسه ) در این مطلب تلاش کردیم تا شما را با تعریف حسابداری و انواع آن آشنا کنیم . همچنین ذکر کردیم که حسابداری زیرشاخه‌های مختلفی مانند : حسابداری مالی ، مدیریتی ، حقوقی ، دولتی ، عمومی و حسابرسی است . حسابدارانی که در هر یک از این حوزه‌ها فعالیت می‌کنند ، تخصص خاصی دارند و سعی می‌کنند بخشی از مشکلات مالی سازمان‌ها را حل کنند .
امیدواریم مطالب ذکر شده در این صفحه مورد استفاده شما قرار گرفته باشند . شما می‌توانید نظرات ، پیشنهادات و سؤالات خود را از طریق بخش ارسال دیدگاه با ما و سایر خوانندگان این مطلب به اشتراک بگذارید .
راههای ارتباطی با ما :
ایتا ، تلگرام ، واتساپ : 09108295603
تلفن : 38421258 – 051
مطلب بسیار آموزنده ی بود
سپاس