مالیات ارزش افزوده

مطالب آموزشی

مالیات بر ارزش افزوده چیست ؟ و نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده

مالیات ارزش افزوده ، یکی از انواع مالیات غیرمستقیم و منابع درآمد دولت‌ها است . فرمول مالیات ارزش افزوده ، بر‌اساس ارزش افزوده ایجاد‌شده در مراحل مختلف تولید یک کالا یا ارائه خدمت ، تعیین می‌شود . لازم به ذکر است که پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به عهده مصرف‌کننده نهایی خواهد بود . بر‌اساس آخرین قوانین مالیاتی ، محاسبه ارزش افزوده با استفاده از خوداظهاری مالیاتی در سامانه ارزش افزوده انجام می‌شود .در ادامه این مطلب قصد داریم توضیحات کاملی درباره قانون مالیات بر ارزش افزوده ، نرخ مالیات بر ارزش افزوده و مهلت ارسال اظهارنامه ارزش افزوده ارائه دهیم . همچنین، مشمولین این نوع از مالیات را معرفی می‌کنیم و در مورد نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده توضیح خواهیم داد .

ارزش افزوده چیست ؟ تعریف Value added با مثال
ارزش افزوده  (به انگلیسی Value added) ، ارزشی است که در فرآیند تولید یک محصول به کالای واسطه‌ای یا همان مواد اولیه محصول اضافه می‌شود ؛ البته ارزش افزوده مختص به یک کالا نیست ، بلکه به فرآیند تولید مرتبط است . در یک تعریف دقیق‌تر ، ارزش افزوده به افزایش ارزش پولی کالا طی مراحل تولید گفته می‌شود . با عبور یک کالا از هر مرحله تولید محصول ، ارزشی به کالا اضافه می‌شود که به آن ارزش افزوده می‌گوییم . ارزش افزوده را می‌توانیم برابر با اختلاف بین ارزش محصول تولید‌شده و مجموع ارزش مواد اولیه یک محصول بدانیم .

ارزش افزوده چیست با مثال : اگر برای تهیه یک کیلو شیرینی ، ۲۰۰ تومان شکر ، ۳۰۰ تومان آرد ، ۳۵۰ تومان تخم‌مرغ و ۴۵۰ تومان از سایر مواد اولیه استفاده شده باشد  (جمعا ۱۳۰۰ تومان)  و در‌نهایت محصول نهایی را به قیمت ۵۰۰۰ تومان بفروشیم ، ارزش افزوده این یک کیلو شیرینی ۳۷۰۰ تومان خواهد بود .

اهمیت ارزش افزوده
ارزش افزوده به عنوان یکی از عوامل مهم در تعیین قیمت نهایی محصولات و خدمات ، نقش بسیار مهمی در اقتصاد یک کشور ایفا می‌کند . با افزایش ارزش افزوده ، قیمت محصولات بیشتر شده و در نتیجه درآمد کلی اقتصاد نیز افزایش می‌یابد . از طرفی ، افزایش ارزش افزوده می‌تواند به بهبود کیفیت محصولات و خدمات منجر شده و باعث رضایت مشتریان و بالا رفتن میزان فروش شود .

اهداف مالیات بر ارزش افزوده
حال که با سوال مالیات بر ارزش افزوده چیست ؟ آشنا شدید بیایید اهداف آن را بررسی کنیم .

از اهداف اصلی مالیات بر ارزش افزوده عبارتند از :

افزایش درآمد دولت
این مالیات به عنوان یکی از منابع اصلی درآمدی دولت‌ها عمل می‌کند و برای تأمین هزینه‌های عمومی و انجام وظایف دولتی از آن استفاده می‌شود

تنظیم مصرف
با افزایش قیمت کالاها و خدمات به دلیل افزودن مالیات بر ارزش افزوده ، افراد مجبور به مصرف کمتری از کالاها شده و در نتیجه تعادل بین عرضه و تقاضا حفظ می‌شود .

اصلاح تقاضا
با اعمال مالیات بر ارزش افزوده بر روی کالاها و خدمات لوکس ، تمایل مردم به مصرف آن‌ها کاهش می‌یابد و زمینه برای تقاضای کالاهای اساسی و ضروری فراهم می‌شود .

انواع مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده تولیدی ، مالیات بر ارزش افزوده مصرفی و مالیات بر ارزش افزوده درآمد ، 3 نوع مالیات بر ارزش افزوده هستند که در ادامه آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم :

مالیات بر ارزش افزوده تولیدی : در مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی ، اعمال مالیات هم بر فروش کالاهای مصرفی و هم بر فروش کالاهای سرمایه‌ای صورت می‌گیرد . یعنی بنگاه اقتصادی با خرید کالا هیچ اعتبار مالیاتی را کسب نمی‌کند .
مالیات ارزش افزوده مصرفی : تمام مخارج سرمایه گذاری ناخالص مالیات در ارزش افزوده نوع مصرفی به دلیل این که براساس کالاها و خدمات مصرفی است ، حذف می‌شود .
مالیات بر ارزش افزوده درآمد : در مورد مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمد گفته می‌شود که مالیات بر فروش تولید خالص کالاهاست و این گونه پس از کسر هزینه استهلاک به سرمایه‌گذاری خالص ، ارزش افزوده از نوع درآمد به آن تعلق می‌گیرد .
محاسبه انواع مالیات بر ارزش افزوده با استفاده از انواع نرم افزار حسابداری بسیار پیشرفته و حرفه‌ای ، براساس میزان درآمد ابرازی در اظهارنامه‌ها انجام می‌شود .

مالیات بر ارزش افزوده 1403 چند درصد است ؟
یکی از پرتکرار ترین سوالاتی که در مورد نرخ مالیات ارزش افزوده مطرح می‌شود این است که  «مالیات بر ارزش افزوده چند درصد است ؟ » ؛ در پاسخ به این سوال باید گفت از تاریخ اجرایی شدن قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده در سال 1403 ، اظهارنامه ارزش افزوده به‌صورت مجموع مالیات و عوارض با نرخ 10 درصد برای عموم کالاها محاسبه می‌شود . با‌این‌حال ، کالاهای معدودی هم هستند که با نرخی متفاوت مشمول مالیات ارزش افزوده خواهند بود یا از این مالیات معاف هستند . برای پرداخت مالیات ارزش افزوده کالاهای مشمول این قانون ، مودیان پس از ارسال اظهارنامه از طریق سامانه مالیاتی ، باید در موعد مقرر نسبت به پرداخت مالیات اقدام کنند .

چه کالاهایی معاف یا مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده جدید هستند ؟
در رابطه با قانون مالیات بر ارزش افزوده جدید ، معاون درآمد‌های سازمان امور مالیاتی اظهار داشته که پایه اصلی معافیت‌ها در قانون جدید حمایت از سبد مصرفی خانوار است و پس از آن مباحث درمانی از جمله بیمه‌های عمر ، زندگی و درمان را در بر می‌گیرد . موارد دیگر را در زیر بررسی می‌کنیم :

خدمات ورزشی با اخذ مجوز از مراجع ذی‌صلاح و همچنین آب مصرفی محصولات کشاورزی و بیمه آن‌ها، هتل‌های ۳ ستاره و پایین‌تر و مهمانپذیر‌ها از مالیات بر ارزش افزوده معاف شدند .
قند و شکر که پیش‌تر مشمول معافیت از مالیات ارزش افزوده بودند ، به شمول مالیات اضافه شده است .
برخی از کالا‌های وارداتی که مشمول مالیات ارزش افزوده شده‌اند ، در زمان عرضه مشمول مالیات نخواهند بود .
اصل طلا ، جواهر و پلاتین به کار رفته در آن‌ها از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف می‌شود ، اما اجرت ساخت ، سود و کارمزد مشمول 10 درصد مالیات ارزش افزوده خواهد بود .
شرکت‌های هواپیمایی ، طبق قانون مالیات ارزش افزوده مصوب سال  ۱۳۸۸، مشمول عوارض ۵ درصدی بودند ؛ با اجرای قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده ، خدمات هوایی نیز مشمول مالیات می‌شوند و عوارض ۵ درصدی حذف و 10‌ درصد مالیات ارزش افزوده ، جایگزین این عوارض خاص می‌شود . همین امر سبب افزایش قیمت بلیط هواپیما شده است .
نرخ مالیات ارزش افزوده واردات انواع دانه‌های روغنی  (سویا ، گلرنگ و کلزا)  و روغن خام  (سویا ، آفتابگردان ، کلزا و روغن پالم) ، طبق بخشنامه جدید گمرک ایران ، از 10 درصد به ۱ درصد کاهش یافته است .

نحوه اجرای مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده به صورت چند مرحله‌ای اجرا می‌شود . به این معنی که در هر مرحله از زنجیره تولید و توزیع ، مالیات بر ارزش افزوده اخذ می‌گردد . به عنوان مثال ، یک شرکت تولیدی که مواد اولیه را خریداری نموده و آن‌ها را با اضافه کردن ارزششان تبدیل به کالای نهایی می‌کند ، باید مالیات را بر ارزشی که افزوده است پرداخت نماید . سپس این مالیات به مرحله بعدی منتقل شده و همینطور تا رسیدن به مصرف کننده نهایی ادامه می یابد . بنابراین در پاسخ به سوال آیا تولید کننده هم باید مالیات بر ارزش افزوده بپردازد ؟ با توجه به مثال بالا باید بگوییم بله تولید کننده باید این مالیات را پرداخت کند .

تأثیرات مالیات بر ارزش افزوده بر اقتصاد
مالیات بر ارزش افزوده تأثیرات متعددی بر اقتصاد دارد . از جمله این تأثیرات می‌توان به افزایش قیمت‌ها ، کاهش مصرف ، تنظیم مصرف ، ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا ، افزایش درآمد دولت و موارد مشابه اشاره کرد . البته باید توجه داشت که اجرای موفقیت‌آمیز این مالیات نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و کنترل صحیح اجرایی است .

فراخوان مالیات ارزش افزوده در ایران
بر اساس ماده 18 مودیان مکلفند به ترتیبی که سازمان امور مالیاتی کشور تعیین و اعلام می‌نماید نسبت به ارائه اطلاعات درخواستی سازمان مذکور و تکمیل فرم‌های مربوطه اقدام و ثبت نام نمایند .

مهلت تسلیم و ارسال اظهارنامه ارزش افزوده
هر ۳ ماه یا در پایان هر فصل ، به مدت ۱۵ روز به مالکان مشاغل و کسب‌و‌کارها مهلت داده می‌شود تا از طریق سامانه ارزش افزوده ، ابتدا اظهارنامه ارزش افزوده را تکمیل و سپس پرداخت مالیات بر ارزش افزوده بر‌اساس فیش مالیاتی صادر‌شده توسط اداره امور مالیاتی را پرداخت کنند ؛ البته در فصل زمستان به دلیل تعطیلات عید نوروز ، مهلت ارسال اظهارنامه ارزش افزوده معمولا تمدید می‌شود .

همچنین ، بر‌اساس ماده ۱۸ مودیان مکلفند به ترتیبی که سازمان امور مالیاتی کشور تعیین و اعلام می‌کند ، نسبت به ارائه اطلاعات درخواستی سازمان مذکور و تکمیل فرم‌های مربوط به مالیات بر ارزش افزوده اقدام و ثبت نام کنند .

نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده با مثال
مثال عددی مالیات بر ارزش افزوده کمک زیادی در فهمیدن نحوه محاسبه مالیات ارزش افزوده خواهد کرد . به عنوان مثال ، تولید کننده خودرو  (با نام فرضی خودروسازان آسیا)  را در نظر بگیرید .

شرکت خودروسازان مواد خام را با قیمت 2,000,000 ریال خریداری می‌کند که طبیعتاً مالیات بر ارزش افزوده ی آن 200,000 ریال است که باید به دولت پرداخت کند . جمع مبلغ کل در این حالت 2,200,000 می‌شود .
خودروسازان محصولات تولید شده را به قیمت 5,000,000 ریال به علاوه 500,000 ریال ارزش افزوده و جمع کلی 5,500,000 ریال به توزیع کننده می‌فروشد . در این حالت تولید کننده باید ما به التفاوت مالیات دریافتی و پرداختی که برابر با 300,000 ریال است را به عنوان مالیات ارزش افزوده پرداخت می‌کند .
در نهایت توزیع کننده این محصول را با قیمت 10,000,000 ریال که عوارض و ارزش افزوده آن 1,000,000ریال می‌شود به مصرف کننده نهایی می‌فروشد که جمع کل آن 11,000,000 ریال می‌شود . توزیع کننده در این مرحله 500,000 ریال را به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت می‌کند .
برای محاسبه این ارقام می‌توانید از نرم‌افزارهای حسابداری و همچنین از  شرکت حسابداری و امور مالیاتی  ( همیار محاسب پارسه )  استفاده کنید . همیار محاسب پارسه  انواع نرم‌افزارهای حسابداری مانند حقوق و دستمزد ، بازرگانی ، فروشگاهی و سایر نرم‌افزارهای پیشرفته را با امکانات متعدد به شما معرفی  می‌کند ، و شما می‌توانید از مشاوره های رایگان شرکت همیار محاسب پارسه استفاده  کنید .

مالیات ارزش افزوده ؛ یکی از مهم‌ترین انواع مالیات و منبع درآمدی دولت‌ها
در این مطلب با بررسی کامل ارزش افزوده ، تعریف مالیات بر ارزش افزوده به زبان ساده را بیان کردیم و کلیه قوانین مربوط به مالیات ارزش افزوده را بررسی کردیم . به‌طورکلی، مالیات ارزش افزوده نوعی مالیات غیرمستقیم است که تقریبا به عموم کالاها و خدمات تعلق می‌گیرد . اگر همچنان سوال یا ابهامی در‌خصوص مالیات بر ارزش افزوده ، نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده یا سامانه مالیات بر ارزش افزوده دارید شرکت همیار محاسب پارسه آماده خدمت رسانی به شما عزیزان می باشد .

راههای ارتباطی ما :

ایتا ، تلگرام ، واتساپ : 09108295603

تلفن : 38421258 – 051

آدرس : مشهد – خیابان احمدآباد 21 – ساختمان توحید – طبقه سوم – واحد 302