مطلب آموزشی
امام رضا علیه السلام
امام رضا (علیه السلام) هشتمین امام شیعیان و دهمین تن از چهارده معصوم (علیهم السلام) است.
تاریخ ولادت امام رضا(ع)
امام رضا(ع) بنابر نظر مشهور مورّخان وی در یازدهم ذی القعده سال 148 هـ. ق، در مدینه منوّره متولد شد.
نام و القاب امام رضا(ع)
نام مبارکشان «علی»، کنیۀ آن حضرت، «ابوالحسن» و دارای القاب متعدّدی از جمله؛ رضا، صابر، فاضل، قرة اعین المؤمنین (نور چشم مؤمنان) و… هستند.
اما مشهورترین لقب ایشان، «رضا» به معنای «خشنودی» است.
پدر و مادر امام رضا(ع)
پدر بزرگوار امام رضا(ع)، امام موسی کاظم(ع) پیشوای هفتم شیعیان بودند که در سال 183 ﻫ.ق. به دست هارون عباسی به شهادت رسیدند.
مادر گرامی امام رضا(ع) نجمه نام داشت.
البته نام های دیگری نیز برای مادر گرامیشان ذکر کرده اند.
دوران کودکی و جوانی امام رضا(ع)
حضرت رضا(ع)، دوران کودکی و جوانی را تا سال 201 هجری قمری در مدینه طیّبه(حیات فکری و سیاسی امامان شیعه که مهبط وحی بود در خدمت پدر بزرگوارش سپری کرد و مستقیماً تحت تعلیم و تربیت امام هفتم(ع) قرار گرفت و علوم و معارف و اخلاق و تربیتی را که امام کاظم(ع) از پدرانش به ارث برده بود، به او آموخت.
در منابع تاریخی اطلاعاتی از حضور ایشان در بغداد هنگام زندانی بودن پدر بزرگوارشان در آن شهر در دسترس نیست.
ازدواج امام رضا(ع)
امام رضا(ع) دارای تعدادی کنیز بودند، از جمله کنیزان ایشان، سبیکه مادر امام جواد(ع) است. وی کنیزی بود که به او سبیکه یا دُرّه می گفتند، حضرت رضا او را خیزران نام گذاشتند و این بانو از اهالی نوبه (منطقه ای در آفریقا) است.
همسر دائمی امام رضا(ع) ام حبیبه بود
همسر و فرزندان امام رضا(ع)
وی همسری به نام سبیکه داشت که گفته شده است از خاندان ماریه همسر پیامبر(ص)بود.
علاوه بر سبیکه، در برخی از منابع تاریخی، همسر دیگری نیز برای امام رضا(ع) ذکر شده است:مأمون به امام رضا(ع) پیشنهاد داد که با دخترش « ام حبیب » ازدواج کند و امام نیز پذیرفت. طبری این ازدواج را در حوادث سال 202ق یاد می کند.
گفته اند که هدف مأمون از این کار، نزدیکی بیشتر به امام رضا و نفوذ به خانه وی جهت اطلاع از برنامه هایش بوده است.
یافعی نام دختر مأمون را « ام حبیبه » می داند که مأمون او را به عقد امام رضا در می آورد.
سیوطی نیز، از تزویج دختر مأمون با امام رضا(ع) یاد می کند ولی اسم آن دختر را ذکر نمی کند.
در تعداد و اسامی فرزندان امام رضا(ع) نقل های مختلفی وجود دارد؛ گروهی آنها را پنج پسر و یک دختر، به نام های محمّد قانع، حسن، جعفر، ابراهیم، حسین و عایشه ذکر کرده اند.
همچنین در نقلی شیخ صدوق در سلسله سند روایتی از فاطمه به عنوان یکی از دختران آن حضرت نام برده است
امّا شیخ مفید بر این عقیده است، که امام هشتم(ع)، فرزندی جز امام جواد(ع) نداشتند.
۱ – مشخصات امام رضا
نام مبارکش علی می باشد و به سال ۱۴۸ه.ق در مدینه به دنیا آمد. پدر ارجمندش موسی بن جعفر (علیه السلام) امام هفتم است و مادرش، نجمه- ام البنین.
مشهورترین لقبش رضا است و کنیه‌اش ابوالحسن.
۲ – امام رضا یکی از مصادیق آیه تطهیر
امام رضا (علیه السلام) در شمار کسانی است که خداوند در آیه تطهیر فرموده است آنان را از هر عیب و نقصی پیراسته‌ام.
از این رو، او نیز همانند دیگر امامان (علیه السلام) سرشتی قدسی و منزّه داشت و از رذیلت‌های اخلاقی دور بود.
۳ – اخلاقیات امام رضا
مشهور است که برجستگی‌های اخلاقی آن امام همام (علیه السلام) عبارت بوده‌اند از:
– زهد و بندگی
حضرت علی بن موسی (علیه السلام) در بی‌رغبتی به دنیا و بندگی خدا، جهد فراوان داشت. در پیش چشم مردم، آراسته بود و در خلوت، ساده زیست و زاهد. زبان مبارکش همواره به تلاوت قرآن بود و روزه بسیار می‌گرفت و عبادتی فراوان داشت.
– فروتنی
در برابر مردم بسیار فروتن بود. هیچ‌گاه با کسی تندی نکرد و کلام کسی را نبُرید و پایش را هنگام نشستن پیش کسی دراز نکرد یا به دیوار تکیه نداد.
– علم
دانش امام رضا (علیه السلام) را نمی‌توان با کسی از مردمان زمانه‌اش به قیاس نهاد. فضل و برتری علمی‌اش همواره در مناظراتی که با علما و بزرگان دیگر ادیان و فِرَق برگزار می‌شد، آشکار بود و هیچ کس نتوانست نکته‌ای بدو آموزد یا خرده‌ای علمی از او گیرد.
سیره علمی :
امام رضا(ع) هنگام حضور در مدینه، در روضه نبوی می نشست و دانشمندانی که از پاسخ سؤالات درمی ماندند، از امام یاری می خواستند.
پس از حضور در مرو نیز از رهگذر مناظراتی که برپا می شد، به بسیاری از شبهات و سؤالات پاسخ می گفت. افزون بر آن امام در منزل خود و در مسجد مرو حوزه علمی تشکیل داد ولی وقتی مجلس درس امام بالا گرفت مامون دستور تعطیلی آن را صادر کرد و امام او را نفرین کرد.
سیره تربیتی:
در سیره رضوی بر نقش خانواده در تربیت فرزند تاکید شده و مواردی همچون لزوم ازدواج با همسر صالح، اهتمام به ایام بارداری، نامگذاری نیک، و تکریم کودک گوشزد شده است.
در مورد اهتمام امام رضا(ع) به انس گرفتن با نزدیکان نیز نقل شده است که هرگاه امام فراغتی پیدا می کرد، نزدیکان و اطرافیانش از کوچک و بزرگ را جمع می کرد و به گفتگو با آنان می پرداخت.
– سخاوت
امام رضا (علیه السلام) همچون پدران پاک خویش در این صفت شهره دوست و دشمن بود. یک بار در روز عرفه همه دارایی خویش را بخشید.
اصحاب با شگفتی تمام پرسیدند، آیا چنین بخششی روا است؟ فرمود: «نه تنها روا است که غنیمت است؛ غنیمتی برای کسب اجر و ثواب و کرامت.»
– فصاحت و بلاغت
چون امام رضا (علیه السلام) در تشریح و بیان موضوعی لب به سخن می‌گشود، هر شنونده‌ای را به سکوت وا می‌داشت و بر هر کسی اثر می‌نهاد. او نیز همچون پدران پاکش بسیار فصیح و بلیغ بود.
4- امامت امام رضا
مقام امامت تنها با نصب الهی ثابت می‌شود و دست بندگان از تعیین کسی به عنوان امام کوتاه است. امام رضا (علیه السلام) به نصب الهی به امامت رسیده است و بر این حقیقت احادیثی که از پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) و دیگر بزرگان معصوم رسیده‌اند، گواهی می‌دهند.
– مستندات امامت امام رضا
از این احادیث است حدیث مشهور جابر که بنابر آن، پیامبر (صلی الله علیه وآله) فرموده است، هشتمین خلیفه من و امام مسلمانان، علی بن موسی است.
همچنین روایاتی فراوان از امام هفتم (علیه السلام) نقل کرده‌اند که امام پس از ایشان، فرزند گرامی‌اش، علی (علیه السلام) است.
افزون بر این، فضیلت‌ها و منقبت‌های بی‌همتای آن امام همام (علیه السلام) بر امامت او گواهی می‌دهند.
– مدت امامت امام رضا
امام رضا (علیه السلام) حدود بیست سال امامت مسلمانان را بر عهده داشت که هفده سال آن را در مدینه و سه سال را در خراسان به سر برد.
۵ – خلفای معاصر امام رضا
خلفای عبّاسی معاصر آن امام معصوم (علیه السلام) سه تن بودند:
۱. هارون؛
۲. محمد امین؛
۳. عبداللَّه مأمون.
۶ – دوران امام رضا
از عهد امام رضا (علیه السلام)، عصر جدیدی از شکوفایی و بالندگی فرا روی شیعه پدیدار گشت و این به سبب کوشش‌ها و رنج‌های امامان پیشین بود. پدید آمدن پایگاه‌های عظیم مردمیِ شیعه‌گرا از پیامدهای این کوشش‌ها بود. شیعیان به نیرویی رسیده بودند که می‌توانستند حکومت را در دست گیرند. امّا این وضعیت، حاکمان عباسی را به هراس انداخت و به چاره‌جویی واداشت. واگذاری منصب ولایت عهدی به امام رضا (علیه السلام) از چاره‌هایی بود که برای گریز از خطر شیعه یافتند.
بدین سان، می‌توان دوران امامت امام رضا (علیه السلام) را به دو دوره پیش و پس از ولایت‌عهدی تقسیم کرد.
مدت امامت ایشان پیش از پذیرش ولایت عهدی، هفده سال بود که ده سال از این سال‌ها را در عصر هارون، پنج سال را در عصر امین و دو سال را در عهد مأمون و در مدینه سپری کرد.
چون پدر گرامی‌اش به شهادت رسید، در مدینه بود و رسیدگی به امور شیعیان را آغاز کرد. شاگردان پدر را پیرامون خویش گرد آورد و به تعلیم معارف ناب دینی پرداخت. در این سال‌ها شیعیان بهره‌ها از او برگرفتند و هدایت‌ها یافتند و معارف دینی نشو و قوام و دوام پیدا کردند.
شخصیت ممتاز و برجسته امام در مدینه چنان جلوه می‌نمود که سراسر حجاز آن روزگار در همه مسائل مادی و معنوی خویش از او مدد می‌گرفت.
– فعالیت امام رضا در زمان ولایت‌عهدی
یکی از فعّالیت‌های امام (علیه السلام) در این دوران آن بود که به شهرهای متعدّدی سفر کرد و مردم را به دیدار خویش برخوردار ساخت. آن امام همام (علیه السلام)، پیش از سفر، کسانی را به مقصد می‌فرستاد تا مردم را آگاه کنند و مقدمات سفر را آماده سازند. این تدبیر امام موجب می‌گشت که کسان بیش‌تری از وجود امام بهره‌مند شوند و از آن سو نیز حکومت به هراسی بیشتر افتد. ولایت‌عهدی امام رضا (علیه السلام) سه سال طول کشید که همه آن در عصر مأمون بود.
– انگیزه مأمون از ولایت‌عهدی امام رضا
مأمون برای فریب مردم و در حقیقت نظارت بیشتر بر امام (علیه السلام)، ایشان را به پایتخت خویش آورد و واداشت تا منصب ولایت‌عهدی را بپذیرد. مأمون از این کار چند هدف را پی می‌جست:
الف. راضی ساختن شیعیان؛
ب. فروکش ساختن قیام‌های علویان؛
ج. استوار کردن پایه‌های حکومت خویش از گذر ربط آن به امام رضا (علیه السلام)؛
د. ترساندن و تنبیه عبّاسیان متمرّد؛
ه. لکه‌دار ساختن شخصیت معنوی امام (علیه السلام) به آلودگی‌های حکومت.
– شروط امام رضا برای پذیرفتن ولایت عهدی
هر چند امام رضا (علیه السلام) چاره‌ای جز پذیرفتن ولایت‌عهدی در پیش نداشت، امّا شرطهایی برای آن نهاد که مأمون را در رسیدن به اهداف خویش ناکام ساختند. شرطهای امام (علیه السلام) این بود که:
۱. در امر و نهی حکومت دخالت نکند؛
۲. فتوا ندهد؛
۳. قضاوت نکند؛
۴. در عزل و نصب شرکت نجوید؛
۵. امور و سنن دینی را جابه جا نکند.
در نظر تاریخ نگاران، بر نهادن چنین شرطهایی برای حکومت از نپذیرفتن ولایت‌عهدی، ناگوارتر بود؛ زیرا از نامشروع بودن حکومت حکایت می‌کردند و اینکه امام رضا (علیه السلام) به دخالت در چنین حکومتی رغبت نشان نمی‌دهد.
از سوی دیگر امام (علیه السلام) فرصتی یافت تا به وظایف آسمانی خویش با فراغ بال بیش‌تری بپردازد و از جمله، با علما و بزرگان به مناظره بنشیند و حتی شخص مأمون را در مناظره شکست دهد و او را مجبور به اظهار عجز کند. برگزاردن نماز پرشکوه عید فطر به امامت امام رضا (علیه السلام) که مأمون چاره‌ای ندید جز آنکه اقامه نماز را در همان آغاز ممنوع سازد و نماز باران امام (علیه السلام) که به بارش باران انجامید و آتش محبّت ایشان را بیش از پیش در دل مشتاقان شعله‌ور ساخت، از فعّالیت‌های این دوره است.
سفر امام رضا (ع) به خراسان
هجرت امام رضا (ع) از مدینه به مرو در سال 200، یا 201 قمری بود. پس از تصمیم مأمون تصمیم مبنی بر دادن پیشنهاد ولایت عهدی به امام، او یکی از افراد خویش به نام رجاءبن ابی ضحاک را به مدینه فرستاد تا امام را به مرو محل اقامت مأمون بیاورد.
مأموران مأمون، امام رضا (ع) و برخی از بنی هاشم را از مسیر بصره به مرو آوردند. مأمون آن ها را در خانه ای و امام رضا را در خانه ای دیگر جای داد و او را اکرام کرد.
۷ – زمان شهادت امام رضا
مأمون که به دست خود، کار را بر خویش سخت کرده و به اهداف خویش نیز نرسیده بود، تصمیم بر قتل امام رضا (علیه السلام) گرفت و به سال ۲۰۳ه. آن امام همام را در پنجاه و پنج سالگی به شهادت رساند.
مرقد مطهّر امام رضا (علیه السلام) در مشهد مقدس جای دارد.
و اما مشهد و یه امام رضا
آداب و رسوم مشهدی ها در جوار امام مهربانی ها
آيين تحويل سال نو در حرم رضوی
بارگاه ملكوتي حضرت رضا (علیه السلام) به مناسبت هاي خاص آيين ها و مراسم هاي با شكوهي برگزار مي شود. يكي از اين مراسم ها مراسم تحويل سال نو است. اين مراسم امروزه با شكوه وعظمت خاصي برگزار مي شود. بسياري از زائران و علاقه مندان بارگاه حضرت رضا (علیه السلام) از داخل وخارج از كشور به شوق حضور درمراسم تحويل سال درحرم مطهر امام رضا (علیه السلام) خود را به مشهدمقدس رسانده تا دراين لحظه تحويل سال در بارگاه رضوي باشند و همچنين كساني كه توفيق حضور پيدا نكرده پاي تلويزيون و راديو مي‌نشينند تا ازاين طريق مراسم تحويل سال نورا به تماشا بنشينند. به نقل از كتاب تاريخ آستان قدس رضوی: «مراسم تحويل سال نو يكي از مراسم با شكوه دربارگاه قدس رضوي هنگام تحويل سال جديد مي باشد، دراين وقت زن، مرد، پير و جوان شهري و دهاتي، وضيع و شريف از مشهد و دهات اطراف و قراء و قصبات و شهرهاي دور و نزديك خود را با ماشين، قطار ، وهواپيما به شهر مشهد ميرسانند تا سال نو را در جوار روضه رضوي آغاز نمايند.
هرچه به سال جديد نزديك مي شود ازدحام جمعيت بيشترمي گردد تا آنجا كه درحرم و رواق‌ها بسته مي گردد تا فشار جمعيت وارد نشود، آنها كه هنگام حلول سال جديد در مشهد بوده اند، مي دانند كه تمام صحن ها و بست ها واطراف فلكه بزرگ پر ازجمعيت ميگردد، وهمه درانتظار لحظه موعود ميباشند وگوش به طرف بلندگوها و ديده بر نقاره خانه دوخته اند. هنگام تويل سال با خاموش و روشن كردن چراغهاي آستان قدس رضوي حلول سال نو را اعلام مي كنند در اين هنگام نقاره خانه حضرتي با نواختن نقاره اظهار شادماني مي كنند و سال جديد را به مردم تبريك مي گويند. مردم در اين وقت با فرياد صلوات به استقبال سال نو مي روند واظهار فرح و سرور مي كنند و به يكديگر مبارك باد مي گويند. درسالهاي اخير فرستنده سيار راديو درآستان قدس رضوي مسقر مي گردد و با پخش برنامه هاي سراسري از صحن مقدس در انتظار سال نو مي باشد، دعاي معروف «يا مقلب القلوب والابصاريا مدبر الليل والنهار …» را مكرر مي خوانند و سال نو را در سراسر ايران از مشهد اعلام مي كنند وبه همه ملت ايران تبريك وتهنيت مي گويند. ماموران و كارگزاران آستان قدس رضوي نيز درمراكز خود جمع مي گردند و به زائران بي شماري كه در اماكن متبركه اجتماع كرده اند كمك مي نمايند و تسهيلات لازم را فراهم مي كنند و اگر براي زائري در ازدحام مشكلي پيش آيد ناراحتي او را برطرف مي سازند و با شادماني و انبساط به سال جديد وارد مي شوند.
عقد بالای سر حضرت
قدمت ۱۰۰ ساله عقد بالاسر حضرت
یکی از مرسوم‌ترین مراسم در مشهد در خصوص آیین ازدواج برگزاری عقد در قسمت فوقانی مرقد مطهر امام رضا(ع) است که قدمتی ۱۰۰ ساله دارد و علاوه بر مجاوران، زائران نیز مراسم عقد خود را در حرم امام رضا(ع) برگزار می‌کنند.
هنگامی‌که افراد از اقصی نقاط کشور به حرم مطهر رضوی مشرف می‌شوند، نقطه کانونی‌شان رسیدن به ضریح و زیارت آن بوده و شاید بسیاری از افراد تمرکزشان بر نمازخواندن، دعاکردن و… است، اما حرم مطهر امام رضا(ع) جاذبه‌های دیدنی بسیاری دارد که میراث فرهنگی و دینی ماست که ارزشمند هستند و باید آنها را بشناسیم و یکی از مرسوم‌ترین مراسم در مشهد در خصوص آیین ازدواج برگزاری عقد در قسمت فوقانی مرقد مطهر امام رضا(ع) است که قدمتی ۱۰۰ ساله دارد و علاوه بر مجاوران، زائران نیز مراسم عقد خود را در حرم امام رضا(ع) برگزار می‌کنند.
حرم امام رضا(ع) از دیرباز بهترین محل برای زوج‌هایی است که می‌خواستند زندگی مشترکشان را آغاز کنند و این اتفاق قرن‌هاست رخ می‌دهد و عاشقان امام رئوف در کنار مضجع نورانی و منورش با هم پیمان زندگی مشترک می‌بندند و این اتفاق مبارک طبق اسناد موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی قدمتی بیش از ۵ قرن دارد و البته سابقه ازدواج در حرم رضوی بیش از این‌هاست، اما اسناد موجود مربوط به ۵۰۰ سال اخیر است.
یکی از قدیمی‌ترین عقدنامههای حرم امام رضا(ع) عقدنامه‌ای است که تاریخ عقد در این قباله، روز چهارم ماه دوم سال ۹۹۰ هجری قمری ثبت و خطبه عقد توسط شیخ بهاءالدین محمد عاملی جاری شده است.
معروف‌ترین سند ازدواج موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی مربوط به سند ازدواج گوهرشاد سلطان‌بیگم دختر سلطان شاهرخ افشار، سومین شاه سلسله افشاریه با امیر محمدخان یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین عقدنامههای این مرکز و این قباله به شکل لوله‌ای، سرشار از آرایه‌های ادبی و نثری دشوار است که در هنرهایی نظیر خطاطی، نقاشی و تذهیب نیز جلوه‌گری می‌کند و تاریخ عقد در این سند ۱۱۹۵ هجری قمری ذکر و مهریه عروس در این سند، پنج هزار تومان نقد فضی تبریزی و جواهرآلات به میزان هزار تومان قید شده است.
مراسم‌های شهادت امام رضا (ع) در مشهد
روضه‌خوانی در اطراف حرم مطهر رضوی، توزیع نذورات بین عزاداران و شرکت جوانان در دسته‌های عزاداری ازجمله نمایش‌های سوزناک عبادت و عزاداری در این ایام است. اقامه نماز جماعت بسیاری از عزاداران را به سوی خود می‌کشاند که همگی یاد و خاطره پیامبر اعظم (ص) و شهادت دومین اختر امامت را گرامی می‌دارند.
در پی اربعین حسینی، زائران بی‌شماری از شهرهای مختلف و استان‌های همجوار با پای پیاده راهی مشهد و حرم حضرت رضا (ع) می‌شوند و روحیه پرنشاط شیعه را به نمایش می‌گذارند. در مسیرهای حرم مطهر در ایستگاه‌های صلواتی به گرمی از آنها استقبال می‌شود. در ادامه به انواع مراسم‌های شهادت امام رضا (ع) در مشهد اشاره می‌کنیم.
۱. مراسم ویژه خطبه‌خوانی
مراسم خطبه‌خوانی ویژه شب شهادت امام هشتم (ع) برگزار می‌شود. این آیین سنتی که مخصوصا برای بارگاه رضوی مهم است، سالی دو بار برای بزرگداشت آداب دینی و گرامیداشت میراث حضرت رضا (ع) برگزار می‌شود. خدام حرم با حمل شمع‌های روشن از ساختمان دارالتولیه حرکت کرده و به سمت میدان انقلاب راهپیمایی می‌کنند.
در منطقه مخصوص خدام با شمع در دست جمع می‌شوند و برای حضرت علی بن موسی‌الرضا (ع) عزاداری می‌کنند. سپس یکی از مداحان اهل بیت علیهم‌السلام به ایراد خطبه ویژه مناسبت شهادت امام هشتم (ع) خواهد پرداخت. در ادامه قاریان و حافظان قرآن با در دست داشتن لاله‌ها و شمع‌ها به طور رسمی از مقابل حضار عبور می‌کنند و به ادای احترام به نور هشتم هدایت می‌پردازند.
خطبه با حمد و ثنای خداوند متعال آغاز و با درود بر ائمه معصومین، پیامبر گرامی اسلام (ص) و امام زمان (عج) ادامه می‌یابد. سپس با ادای احترام به بنیان‌گذار انقلاب اسلامی و دعایی برای سلامتی مقام معظم رهبری و حفظ اسلام به پایان می‌رسد.
۲. عزاداری بانوان نوغان
از جمله آداب شهادت امام رضا (ع) که با قدمت ۱۲۰۰ ساله خود تا به امروز نیز ادامه دارد، تشییع جانسوز حضرت ثامن‌الحجج (ع) با حضور بانوان محله نوغان است. زنان نوغان اولین کسانی بودند که بر پیکر مطهر ذریه پیامبر (ص) حاضر شدند و در غم از دست دادن لاله باغ مصطفی (ص) به مادرش حضرت فاطمه (س) تسلیت گفتند.
مراسم بی‌نظیر عزاداری بانوان نوغان در سالروز شهادت امام هشتم (ع) از سنت‌های معنوی است که دل‌های آکنده از اندوه را شعله‌ور می‌سازد. این عزاداری با برنامه‌های متنوعی همراه است که از صبح روز شهادت آغاز شده و با حرکت بانوان عزادار به سمت حرم رضوی (ع) به اوج خود می‌رسد. شما با تهیه و رزرو تور مشهد از تهران می‌توانید در این مراسم آیینی شرکت کنید.
۳. پذیرایی از عزاداران با شله مشهدی
شله یک غذای سنتی و متمایز مشهدی است که با روش‌های منحصر به فردی به‌ویژه در مراسم‌های عزاداری ماه‌های محرم و صفر تهیه می‌شود. این غذا با آداب و رسوم معنوی درست شده و در میان عزاداران امام حسین (ع) و امام رضا (ع) در فضایی ملکوتی تقسیم می‌شود. تهیه و طبخ این غذا که آغشته به آداب و رسوم محلی است، جایگاه آن را از سایر غذاهای سنتی متمایز می‌کند
۴. عزاداری اردبیلی‌ها
عزاداران آذری زبان از ایران در همه مراسم و دسته‌های حرم مشهد شرکت می‌کنند و این آیین را با تقدیم می‌کنند. از جنبه‌های قابل توجه عزاداری آنها گلدسته‌هایی است که در حرم علی بن موسی‌الرضا (ع) نثار می‌شود. این مراسم در پی ایام غم‌انگیز محرم و صفر، مصادف با شهادت امام حسین (ع) و یارانش و رحلت پیامبر اعظم (ص)، امام حسن (ع) و درنهایت شهادت امام رضا (ع) برگزار می‌شود.
عزاداران سه روز پس از شهادت امام هشتم گرد هم می‌آیند. گل‌های فراوانی تهیه می‌کنند و با شادی در پایان ماه سوگواری راهی حرم می‌شوند. این گردهمایی بیانگر قصد آنان برای جشن گرفتن فرا رسیدن ماه مبارک ربیع‌الاول است.
عزاداران در بدو ورود به حرم رضوی رو به حرم رفته و به زبان ترکی وداع می‌خوانند. سپس حرم مطهر را با گل‌باران می‌کنند و لباس سیاه عزاداری خود را بالباس‌های گل‌دار پر جنب‌وجوش جایگزین می‌کنند. آنها پس از اقامه زیارت پایانی حرم امام (ع) به شهرهای خود باز می‌گردند.
۵. بشارت ربیع و طلب حاجت
یکی دیگر از سنت‌های جذاب، پایان مراسم عزاداری در ماه محرم و صفر است. در مشهد رسم بر این است که پس از شهادت امام (ع) در نیمه‌شب درهای هفت مسجد اجتماع می‌کنند. درها را می‌کوبند و برای پیامبر (ص) و اهل بیت زمزمه می‌کنند و به دنبال پایان دادن به غم محرم و صفر و استقبال از ربیع‌الاول، ماه شادی و آمرزش هستند
در مسجد هفتم پس از مژده دادن و کوبیدن درب، آرزوها و نیازهای خود را به درگاه خداوند بیان می‌کنند و بر این باورند که این عمل موجب برآورده شدن حاجات آنها می‌شود. آنها در هر مسجد شمع روشن می‌کنند که اغلب تعداد شمع‌ها را با تعداد حاجات خود مطابقت می‌دهند.
تبرک جوئی از تربت حرم منور امام رضا علیه سلام یک گام پیش از خفتن در خانه ابدی
سالهاست كه پيكر مسافران آخرت در شهر مشهد پيش از ورود به خانه ابدي و در جريان مراسم تشييع، در تابوتي بر روي دستان نزديكانشان در طلب تبرك جستن از نورانيت حرم مطهر امام رضا(ع) به صحن و سراي حضرت آورده مي شوند تا كفنشان متبرك به تربتش شود و روحشان آرام گيرد.
يكي شهروندان مشهدي اين سنت ديرينه را چنين توصيف مي كند: ‘براي طواف دادن جنازه در حرم، جنازه را بعد از شستشو، از سمت بست پايين خيابان و صحن آزادي وارد حرم مي كنند و به زيارت حضرت عشق مي آورند. جنازه را رو به ضريح مي كنند و همه همراهان از طرف او به امام رضا(ع) سلام مي دهند: السلام عليك يا علي ابن موسي الرضا. داخل حرم رو به روي ضريح مي برندش و آنجا از عطر گلاب ناب محمدي كه مخصوص حرم امام رضا(ع) است روي جنازه مي ريزند. بعد به داخل صحن آزادي و آنجا از خاك پاي زائران روي جنازه مي ريزند. قاليهاي داخل صحن را روي جنازه مي تكانند تا خاك پاي زائران روي كفن بريزد. بعد جنازه را به گوشه صحن آزادي مي برند و نماز ميت مي خوانند. و آخرين سلام به امام رضا(ع) و خداحافظي با حرم.’
بر اين اساس روزي نيست كه در حرم مطهر امام رضا(ع) باشي و صداي ‘لااله الا الله’ جمعي كه تابوتي را بر روي دوش حمل مي كنند نشنوي و شاهد تشييع پيكر و بجا آوردن رسوم مربوط به طواف ميت در جوار بارگاه منور رضوي در مشهد نباشي.
اين رسم ديرينه مشهديهاي مجاور بارگاه مطهر رضوي است كه نخستين نجواي اذان در گوش خود را به رسم مسلماني در صحن و سراي ثامن الحجج(ع) بشنوند و در انتهاي زندگي نيز با متبرك شدن از تربت پاك آن حضرت و معطر شدن از عطر حرمش به سفر آخرت بروند.
كسي نمي داند براي نخستين بار چه كسي يا كساني ميت خود را در حرم مطهر رضوي طواف دادند اما اين طواف از گذشته هاي دور در حرم مطهر انجام مي شده و هنوز اين سنت ديرين در بين مشهديها پابرجاست.
بر اساس روايات و احاديث تفاوتي بين مرده و زنده مومن وجود ندارد. همانقدر كه فرد مومن در نزد مردم شايسته احترام و تكريم است پيكر درگذشته مسلمان نيز حرمت دارد و بايد با احترام غسل و كفن شود. اوج اين احترام طواف مرده در حرم امام معصوم(ع) است.
تابوت حامل پيكر فرد درگذشته كه به نزديكي حرم رضوي مي رسد، از پايين پاي حضرت(بست طبرسي) ابتدا اذن دخول مي خواهد. سپس با همراهي خادمان و نزديكانش وارد صحن آزادي شده و پيش از خواندن نماز ميت طواف داده شده و در نهايت يا در آرامستانهاي حرم مطهر و يا در ديگر آرامستانهاي مشهد به خاك سپرده مي شود.
از ديرباز رسم بوده كه هنگام طواف فرد درگذشته و عبور وي از دالان رواق دارالسرور، خاك قاليهاي حرم مطهر به نشانه تبرك جويي از خاك پاي زائران بارگاه منور رضوي بر روي مرده تكانده شود. اين سنت هنوز پابرجاست اما ديگر به قوت گذشته نيست.
متولي پذيرش اموات و طواف يا دفن آنان در حرم مطهر رضوي، معاونت اماكن متبركه و امور زائران آستان قدس رضوي است كه ساماندهي اموات و نظارت بر اجابت سنتهاي ديرينه را برعهده دارد.
معاون اماكن متبركه و امور زائران آستان قدس رضوي در اين باره به خبرنگار ايرنا گفت: طبق يك سنت ديرينه پيكر همه كساني كه در مشهد فوت مي شوند پس از غسل ميت براي طواف به حرم مطهر رضوي آورده مي شوند.
سيد خليل منبتي افزود: معمولا جنازه را براي طواف از پايين پاي حضرت وارد حرم مطهر مي كنند. صاحبان عزا پس از پذيرش و همراهي توسط خادمان و روحانيوني كه در امور تشييع فعاليت دارند وارد حرم مطهر شده و ‘لا اله الا الله’ گويان پس از عبور از صحن آزادي و رواقهاي دارالسرور و دارالسلام تابوت حامل ميت را بر زمين گذاشته و پس از قرائت صلوات خاصه و ذكر مصيبت، براي قرائت نماز ميت به صحن آزادي باز مي گردند و در آنجا روحاني حرم نماز ميت را قرائت مي كند.
انجام کلیه حسابداری مالی و مالیاتی با قیمت مناسب
اگر به دنبال حسابدار مالی و مالیاتی برای موسسه یا شرکت خود هستید با ما تماس بگیرید انجام صفر تا صد کلیه کارهای حسابداری و مالی و مالیاتی در مشهد مقدس و شهرستان های نزدیک .
راه های ارتباطی ما : 38421258 – 051
ایتا/تلگرام /واتساپ : 09108295603